به مناسبت روز درختکاری

15 اسفند

درختان همواره در زندگی بشر موثر بوده اند. قرنهاست که آدمی در سایه شاخسارشان از شدت گرما و تابش خورشید در امان مانده و از میوه های الوان و شیرینشان بهره مند گشته است. آوای پرندگان که در لابلای شاخسارشان مأوا گزیده اند روح و جانش را صفا بخشیده و قلب وی را مملو از خوشی و شادابی نموده است. در دل زمستان سرد نیز بار دیگر به مدد هیمه ای که از تنه درختان فراهم آورده و آتشی که از آن افروخته سرما و یخبندان را تاب آورده و با آنها دست و پنجه نرم کرده است. و بار دیگر این شکوفه های زیبای درختانند که به او نوید فرا رسیدن بهاری دل انگیز را می دهند.

به این ترتیب بهره مندی هایی که از درختان عاید بشر می گردد بیشمار است و اگر درختان را نعمات الهی بدانیم، سخنی به گزاف نگفته ایم. شاید به همین دلیل است که انسانهایی فرهیخته نظیر شعرا و بزرگان و اساتید در زمینه ادبیات و نیز پیشوایان و بزرگان دینی همواره آنرا مد نظر قرار داده و بدان توجه نموده اند.

چنانچه سعدی شاعر بزرگ ایرانی در این زمینه می گوید:

برگ درختان سبز در نظر هوشیار 
هر ورقش دفتری است معرفت کردگار

پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص)‌ و امام جعفر صادق (‌ع) در پاره ای از احادیث خود به اهمیت درخت و درختکاری اشاره نموده اند:

پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده اند:

مَن نَصَبَ شَجَرَةً و صَبَرَ عَلی‏ حِفظِها و الِقیامِ عَلَیها حَتّی‏ تُثمِرَ کانَ لَهُ فی کُلِّ شَی‏ءٍ یُصابُ مِن ثَمَرِها صَدَقَةٌ عِندَ اللهِ؛(1)
هر کس درختی بکارد و در نگهداری آن بکوشد تا میوه دهد، در برابر هرچه از آن میوه به دست آید، پاداشی نزد خدا خواهد داشت.

إن قامَتِ السَّاعَةُ و فِی یَدِ أحَدِکُم فَسیلَةٌ، فإنِ استَطاعَ أنْ لایَقومَ حَتّی‏ یَغرِسَها، فَلیَغرِسْها؛(2)
اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد، چنانچه بتواند برنخیزد تا آن را بکارد، باید آن را بکارد.

ما مِن رَجُلٍ یَغرِسُ غَرساً إلاّ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ مِنَ الأجرِ قَدرَ ما یَخرُجُ مِن ثَمَرِ ذلِکَ الغَرسِ؛(3)
هر که نهالی بکارد، خداوند به مقدار میوه‏ای که از آن درخت به دست می ‏آید، در نامه اعمال او پاداش می ‏نویسد.

امام صادق ‏علیه السلام فرموده اند:

لاتَقطَعُوا الثِّمارَ فَیَبعَثَ اللَّهُ عَلَیکُم العَذابَ صَبًّا؛(4)
درختان میوه را قطع نکنید که خداوند بر شما عذاب فرو می ‏ریزد.

اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَاللَّهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَجَلَّ و لاأطیَبَ مِنهُ؛؛(5)
کشت کنید و درخت بنشانید؛ به خدا قسم آدمیان کاری برتر و پاک‏تر از این نکرده ‏اند.

امروزه با صنعتی شدن جوامع بشری درختان نقش مهم تری در زندگی بشر ایفا می کنند، از سویی مقدمات پیشرفت بیشتر صنعت و فناوری را موجب می شوند و منابع تامین کننده محصولاتی نظیر وسایل چوبی، مبلمان، لوازم التحریر (کاغذ، انواع مدادهای مختلف) ‌الوار و هزاران محصول دیگر محسوب می شوند و از سو ی دیگر به منزله ریه های یک شهر تلقی شده و نقش مهمی در تامین سلامت اعضای جامعه را ایفامی کنند. این مورد اخیر از مورد قبل مهم تر مینماید. 

چرا که به دلیل فعالیت کارخانجات صنعتی و نیز ازدیاد وسایط نقلیه عمومی و فعالیت روزانه آنها در سطح شهرهای بزرگ از جمله تهران آلاینده ها و گازهای مهلک و خطرناکی نظیر دی اکسید کربن در هوای شهرها فزونی یافته و سلامت افراد را تهدید می کند. و افزایش هر چه بیشتر این مواد آلاینده کاهش میزان اکسیژن در هوا را سبب می شود و این وضع نامساعد گروههای آسیب پذیر نظیر بیماران ریوی و قلبی، سالخوردگان و کودکان را بیشتر تهدید می کند.

در چنین شرایطی مساله درخت و درختکاری راه حلی مناسب برای مبارزه با آلودگیهای مذکور به شمار می آید. ایجاد جنگلهای مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ به تاسیس کار خانجات تولید اکسیژن می ماند.

در همین راستادر ایران اسلامی که ملهم از تعالیم ادبی و دینی می باشد که خود دستاورد فرهنگ غنی اسلامی ایرانی است، روزی را به درخت و درختکاری اختصاص یافته و آن را روز درختکاری نام نهاده اند. به این ترتیب همه ساله در روز 15 اسفند ماه که آخرین ماه فصل زمستان است در حالیکه همه ایرانیان خود را برای استقبال از روزهای پر طراوت بهاری آماده می کنند. نهالهای جوان به دست خاک مهربان صبور و مقدس ایران اسلامی سپرده می شود تا به درختانی نیرومند و سرسبز بدل گردند و به این ترتیب گامی در آبادی ایران اسلامی برداشته می شود و نیز امری خداپسندانه انجام می گیرد که وارستگانی چون پیامبر گرامی اسلام و حضرت امام جعفر صادق (ع) آن را واجب الاجرا دانسته اند.

پی نوشتها:1. میزان الحکمه، ح 9143.
2 . کنزالعمّال، ح 9056.
3 . همان، ح 9057.
4 . الکافی، ج 5، ص 294.
5 . بحار الأنوار، ج 103، ص 68.